Trong những ngày thời tiết trở lạnh, cảm giác tê bì chân tay khiến không ít người tìm đến mẹo dân gian: ngâm chân bằng nước nóng pha muối. Nhiều người xem đây như một liệu pháp đơn giản, rẻ tiền và “vô hại”. Nhưng với bệnh nhân tiểu đường, thói quen này lại có thể dẫn đến hậu quả nặng nề hơn nhiều người tưởng. Một câu chuyện đau lòng vừa được ghi nhận gần đây cho thấy: chỉ một chậu nước nóng tưởng chừng vô hại cũng đủ đẩy người bệnh vào nguy cơ nhiễm trùng, hoại tử và mất đi đôi chân.
Bệnh nhân tiểu đường bỏng nặng vì ngâm nước nóng trị tê chân.
Từ một chậu nước muối nóng đến nguy cơ mất cả hai bàn chân
Ông M. (55 tuổi, quê An Giang) được gia đình đưa đến Bệnh viện Chợ Rẫy trong tình trạng hai bàn chân sưng đỏ, phồng rộp sâu, dịch tiết và mùi hôi bốc lên rõ rệt. Khi tiếp nhận, các bác sĩ ghi nhận ông bị bỏng ướt độ 3, lan rộng vùng gan bàn chân và các kẽ ngón — mức độ tổn thương nặng hiếm gặp ở người tự ngâm chân.
Ông M. mắc đái tháo đường nhiều năm. Gần đây, ông cảm thấy tê và lạnh chân liên tục, đặc biệt vào buổi tối. Nghe lời mách bảo từ hàng xóm rằng “ngâm chân nước nóng pha muối giúp lưu thông máu”, ông quyết định thử, hy vọng có thể giảm bớt triệu chứng. Nhưng vì biến chứng thần kinh ngoại biên do tiểu đường, ông không còn cảm giác nhiệt rõ ràng. Chậu nước được pha quá nóng mà ông không hề nhận biết. Ông ngâm chân trong nhiều phút, vô tình gây bỏng nghiêm trọng.
Vết bỏng ban đầu chỉ phồng nhẹ nhưng vài ngày sau, vùng da chuyển sẫm màu, liên tục rỉ dịch. Khi vết thương bốc mùi, ông mới chịu đến bệnh viện. Bác sĩ cho biết mô hoại tử đã lan sâu, một số vị trí lộ gân và xương. Vi khuẩn xâm nhập mạnh khiến ông nhanh chóng đứng trước nguy cơ phẫu thuật cắt cụt chi để tránh nhiễm trùng huyết.
Nhìn đôi chân bị tổn thương nặng, ông M. nghẹn ngào chia sẻ rằng ông chỉ nghĩ mình “ngâm cho ấm”, không hề biết rằng một thói quen nhỏ có thể dẫn đến hậu quả lớn đến vậy.
Câu chuyện của ông không phải cá biệt. Mỗi năm, các bệnh viện tuyến cuối đều tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân tiểu đường nhập viện sau khi ngâm chân bằng nước nóng, lá thuốc hoặc những mẹo dân gian khác. Điều đáng nói là hầu hết đều tin rằng họ đang tự chăm sóc bản thân, cho đến khi biến chứng buộc họ phải đối mặt với lựa chọn đau đớn nhất: cắt cụt chi.
Vì sao người tiểu đường dễ bị bỏng và hoại tử khi ngâm chân?
Để lý giải vì sao những người như ông M. lại dễ gặp hậu quả nghiêm trọng chỉ vì một chậu nước nóng, ta cần hiểu ba cơ chế bệnh lý cốt lõi của tiểu đường.
Mất cảm giác nhiệt và đau
Biến chứng thần kinh ngoại biên khiến người bệnh giảm khả năng cảm nhận nhiệt độ, đau hoặc chấn thương nhẹ. Điều này đồng nghĩa:
- Nước nóng quá mức có thể gây bỏng nhưng người bệnh không hề thấy đau.
- Tổn thương diễn tiến âm thầm đến khi nặng mới được phát hiện.
Trong khi người bình thường sẽ lập tức rút chân khỏi nước nóng, người tiểu đường có thể ngâm lâu hơn, vô tình khiến bỏng trở nên sâu và nghiêm trọng.
Tuần hoàn kém – vết thương nhỏ cũng hóa lớn
Tiểu đường làm tổn thương thành mạch máu, hạn chế lưu lượng máu nuôi dưỡng đến chi dưới. Khi dòng máu không đủ:
- Da dễ khô, nứt, mất độ đàn hồi.
- Mọi vết thương đều chậm lành.
- Mô bị tổn thương khó phục hồi, khiến tình trạng hoại tử dễ xuất hiện.
Với tuần hoàn kém, ngay cả một vết bỏng nhỏ cũng có thể trở thành vết loét sâu, lan rộng và khó kiểm soát.
Đường huyết cao – môi trường “lý tưởng” cho vi khuẩn
Vi khuẩn phát triển mạnh hơn trong môi trường đường huyết cao. Cơ thể người tiểu đường lại có hệ miễn dịch suy yếu, dẫn đến:
- Vết thương dễ bị nhiễm trùng.
- Viêm lan nhanh sang mô xung quanh, thậm chí vào xương.
- Nguy cơ nhiễm trùng huyết và tử vong nếu điều trị chậm trễ.
Đây cũng là lý do bác sĩ thường áp dụng kháng sinh mạnh, cắt lọc mô hoại tử và đôi khi phải cắt chi — để bảo toàn tính mạng cho người bệnh.
Chăm sóc bàn chân đúng cách ở người tiểu đường
Câu chuyện của ông M. là lời nhắc nhở quan trọng: người bệnh tiểu đường cần chăm sóc đôi chân của mình bằng kiến thức đúng, không bằng cảm tính hay mẹo truyền miệng.
Dưới đây là những hướng dẫn được các chuyên gia khuyến cáo:
Tuyệt đối không ngâm chân nước nóng
- Đây là nguyên tắc số 1.
- Không ngâm nước nóng, dù pha muối hay lá thuốc.
- Không chườm nóng trực tiếp lên chân.
- Không thử nước bằng bàn chân — hãy dùng cùi chỏ, nơi cảm nhận nhiệt chính xác hơn.
Rửa chân hằng ngày bằng nước ấm nhẹ
- Nhiệt độ nước nên xấp xỉ nhiệt độ cơ thể.
- Dùng xà phòng dịu nhẹ, rửa nhẹ nhàng.
- Lau khô kỹ, đặc biệt ở kẽ ngón để tránh nấm.
- Có thể thoa kem dưỡng ẩm ở vùng da khô, tránh thoa vào kẽ ngón.
Kiểm tra bàn chân mỗi ngày
Bàn chân cần được kiểm tra kỹ như thói quen đánh răng hằng ngày.
- Quan sát vết nứt, phồng rộp, đỏ da, chai cứng, móng quặp.
- Nếu cần, dùng gương hoặc nhờ người thân hỗ trợ.
- Phát hiện sớm giúp ngăn biến chứng nặng.
Một số lưu ý chăm sóc bàn chân tiểu đường.
Chọn giày dép mềm, vừa vặn
- Giày dép sai kích cỡ có thể tạo điểm tỳ đè, gây loét.
- Chọn giày đế phẳng, chất liệu mềm, không cọ xát mạnh.
- Kiểm tra bên trong giày trước khi mang để tránh sỏi, vật cứng gây trầy xước.
Đến bệnh viện ngay khi có dấu hiệu bất thường
Nếu xuất hiện:
- Vết thương không lành sau 48 giờ
- Chảy dịch, sưng đỏ, đau tăng
- Da đổi màu hoặc có mùi bất thường
- Hãy đi khám ngay. Không đắp thuốc lá, không xông, không tự sát trùng bằng rượu hay các dung dịch mạnh.
Kiểm soát đường huyết – nền tảng quan trọng nhất
Đường huyết ổn định là “chìa khóa vàng” giúp:
- Giảm diễn tiến tổn thương thần kinh
- Tăng sức đề kháng
- Giúp vết thương hồi phục tốt hơn
- Giảm mạnh nguy cơ loét và cắt cụt chi
Điều này cần phối hợp ăn uống khoa học, tập luyện đều đặn và tuân thủ thuốc.
Một chậu nước nóng pha muối không thể giải quyết tình trạng tê bì ở người tiểu đường - nhưng lại có thể gây tổn thương nghiêm trọng nếu dùng sai cách. Trường hợp của ông M. là lời cảnh tỉnh cho những ai vẫn tin vào mẹo dân gian mà không hiểu rõ cơ chế bệnh lý của mình. Với tiểu đường, chăm sóc bàn chân đúng cách là bảo vệ chất lượng sống, là gìn giữ từng bước đi. Hiểu đúng để làm đúng — đó là cách duy nhất giúp người bệnh tránh khỏi những biến chứng đáng tiếc.
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
