Thế giới sắp có thuốc tiêm ngừa HIV đầu tiên

   Một loại thuốc tiêm ngừa HIV mới đang chuẩn bị được triển khai tại 10 quốc gia, đánh dấu bước tiến quan trọng trong cuộc chiến phòng chống HIV/AIDS trên toàn cầu. Với ưu điểm chỉ cần tiêm mỗi 6 tháng nhưng hiệu quả bảo vệ đạt hơn 99%, loại thuốc này hứa hẹn giúp hàng triệu người dễ dàng tiếp cận biện pháp dự phòng an toàn và bền vững hơn.

 Mỗi 6 tháng chỉ cần một mũi tiêm – hiệu quả trên 99%

   Một loại thuốc tiêm ngừa HIV thế hệ mới đang mở ra chương mới trong cuộc chiến chống căn bệnh từng được xem là “án tử” của thế kỷ 20.
 Loại thuốc mang tên Lenacapavir (tên thương mại Yeztugo) vừa được Tổ chức Sáng kiến Tiếp cận Y tế Toàn cầu (CHAI) và hãng dược phẩm Gilead Sciences thông báo sẽ triển khai tại 10 quốc gia đầu tiên, trong đó có Zimbabwe – quốc gia được xem là điểm nóng HIV tại châu Phi.

   Khác với các thuốc dự phòng HIV hiện nay buộc phải uống hàng ngày, Lenacapavir chỉ cần tiêm dưới da 6 tháng một lần mà vẫn đạt hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm lên tới 99% – theo kết quả từ hai thử nghiệm lớn tại Mỹ và khu vực châu Phi cận Sahara.

   Các nhà khoa học đánh giá đây là bước tiến mang tính đột phá, không chỉ giúp người dùng tuân thủ điều trị dễ dàng hơn mà còn giảm đáng kể gánh nặng y tế cộng đồng, đặc biệt ở các nước có tỷ lệ lây nhiễm cao.

   “Một mũi tiêm mỗi nửa năm thay vì uống thuốc mỗi ngày có thể thay đổi hoàn toàn cách con người phòng ngừa HIV,” – tiến sĩ Linda-Gail Bekker, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Desmond Tutu (Nam Phi), nhận định.

 Zimbabwe – điểm khởi đầu đầy kỳ vọng

   Zimbabwe hiện có khoảng 1,3 triệu người sống chung với HIV. Đây cũng là một trong số ít quốc gia đã đạt mục tiêu 95-95-95 của Liên Hợp Quốc, nghĩa là:

• 95% người nhiễm HIV biết tình trạng của mình,
   
• 95% trong số đó được điều trị,
   
• và 95% đạt mức ức chế virus trong máu.
   

   Chính phủ Zimbabwe cho biết chương trình tiêm Lenacapavir sẽ ưu tiên cho nhóm dễ bị tổn thương, gồm thiếu niên nữ, phụ nữ mang thai và cho con bú – những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao nhất.

Giá thuốc giảm mạnh – vẫn là thách thức với nước nghèo

   Theo kế hoạch, giá mỗi năm cho một bệnh nhân chỉ còn khoảng 40 USD, thấp hơn rất nhiều so với mức hơn 28.000 USD ban đầu.
 Tuy vậy, các chuyên gia nhận định chi phí này vẫn là rào cản đáng kể với các quốc gia thu nhập thấp nếu không có hỗ trợ quốc tế.

   Đại diện UNAIDS cho biết, cùng với việc mở rộng tiêm chủng, các tổ chức y tế sẽ tăng cường đàm phán giá và hỗ trợ tài chính để đảm bảo thuốc đến được với nhóm dân cư có nguy cơ cao nhất.

   Gilead dự kiến đến năm 2027, Lenacapavir sẽ được cấp phép và triển khai tại khoảng 120 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.
 Nếu chương trình đạt tiến độ, loại thuốc này có thể giúp giảm hàng triệu ca nhiễm mới mỗi năm – một bước tiến lớn hướng tới mục tiêu chấm dứt đại dịch HIV vào năm 2030 theo khuyến nghị của Liên Hợp Quốc.

   “Lenacapavir không chỉ là thuốc, mà là biểu tượng cho sự chuyển mình trong tư duy y tế: đưa công nghệ hiện đại đến với những cộng đồng từng bị bỏ lại phía sau,” – bà Winnie Byanyima, Giám đốc điều hành UNAIDS, nhấn mạnh.

   Hơn bốn thập kỷ kể từ khi HIV được phát hiện, thế giới đã chứng kiến những bước tiến đáng kinh ngạc: từ phác đồ điều trị giúp người bệnh sống khỏe, đến thuốc dự phòng (PrEP) giảm nguy cơ lây nhiễm. Giờ đây, với một mũi tiêm kéo dài nửa năm, nhân loại đang tiến thêm một bước gần hơn tới mục tiêu “không còn người nhiễm HIV mới”.