Cậu bé 15 tuổi và cú sốc não từ làn khói “vô hại”

   Đầu tháng 10 vừa qua, một thiếu niên 15 tuổi phải nhập viện trong tình trạng co giật, tổn thương não nặng sau khi hút thuốc lá điện tử mua trên mạng. Ca bệnh ấy không chỉ khiến giới y tế báo động, mà còn phơi bày một hiểm họa mới mang tên “ma túy đội lốt tinh dầu” – thứ đang âm thầm len vào đời sống học đường.

Loại thuốc lá điện tử của bệnh nhân dùng gây ngộ độc và xét nghiệm thấy chất ma túy tổng hợp thế hệ mới là 5F-ADB.

Cơn ác mộng sau vài hơi “vui miệng”

   Cậu bé được đưa vào Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng co giật toàn thân, chân tay co cứng, ý thức rối loạn. Mẹ em cho biết, con “chỉ thử loại tinh dầu mới, có mùi xoài, không độc hại như thuốc lá thật”. Nhưng vài phút sau, em ngã vật xuống sàn, sùi bọt mép.

   Kết quả xét nghiệm nước tiểu ban đầu âm tính với ma túy thông thường, khiến bác sĩ nghi ngờ có chất mới. Phân tích tinh dầu phát hiện chứa 5F-ADB – một loại ma túy tổng hợp cực mạnh, có thể gây co giật, rối loạn hành vi, thậm chí tử vong.

   Ảnh MRI cho thấy não bị tổn thương chất trắng ở cả hai bán cầu, khu vực điều phối tín hiệu giữa các vùng não. Em còn bị suy thận nhẹ, tăng áp lực động mạch phổi và giãn buồng tim trái, minh chứng cho việc độc chất tấn công toàn cơ thể.

   Sau hơn 10 ngày điều trị, cậu qua khỏi nhưng xuất hiện trầm cảm, lo âu, hoang tưởng, buộc phải chuyển sang Viện Sức khỏe Tâm thần điều trị dài hạn. Một học sinh lớp 9, chỉ vì “thử cho biết”, nay phải chiến đấu với hậu quả suốt tuổi thanh xuân.

Làn khói thời thượng và cái bẫy của ma túy ẩn hình

   Thuốc lá điện tử – từng được quảng cáo là “ít hại hơn thuốc lá thật” – nay trở thành cánh cửa dẫn đến thế giới ma túy tổng hợp. Những chiếc vape nhỏ xinh, hương dâu tây hay bạc hà, khiến người trẻ tin rằng mình đang “sành điệu, văn minh”. Thực tế, đó là làn khói ngọt ngào dẫn vào cơn nghiện hóa học.

   Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, cảnh báo: “Nhiều loại tinh dầu hiện nay chứa các chất hướng thần nhân tạo như 5F-ADB, MDMB-4en-PINACA… Tác dụng của chúng mạnh gấp hàng chục lần cần sa, gây ảo giác, rối loạn tâm thần. Điều nguy hiểm là chúng không thể phát hiện bằng test ma túy thông thường.”

   Các chất này được sản xuất trong phòng thí nghiệm, chỉ cần biến đổi một nhóm nguyên tử là trở thành “chất mới” chưa bị cấm. Nhờ vậy, chúng vượt qua lỗ hổng pháp lý, còn người dùng lại ngây thơ tin rằng “hút tinh dầu trái cây thì vô hại”.

   Theo WHO, cannabinoid tổng hợp có thể phá hủy vùng não trước trán – trung tâm kiểm soát lý trí, cảm xúc và khả năng ra quyết định. Ở tuổi vị thành niên, não chưa hoàn thiện, mỗi hơi khói là một cú sốc sinh học. Dopamine tăng vọt rồi tụt nhanh, tạo cảm giác “phê” và thôi thúc hút thêm – một chu trình nghiện sinh học hình thành chỉ trong vài lần thử.

Cannabinoid trong thuốc lá điện tử có thể phá hủy vùng não trước trán.

   Tổn thương này không chỉ ảnh hưởng trí nhớ và học tập, mà còn đánh cắp dần cảm xúc, ý chí và bản lĩnh – khiến người trẻ trở thành “cái bóng lơ lửng giữa thực và ảo”.

Thị trường ngầm và sự thờ ơ chết người

   Mặc dù Việt Nam đã cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, thị trường ngầm vẫn sôi động. Chỉ vài cú nhấp chuột, người dùng có thể mua “vape chill”, “juice bay” qua Facebook, TikTok, Telegram. Quảng cáo rầm rộ: “thư giãn, giảm stress, không gây nghiện” – đánh trúng tâm lý tò mò của học sinh.

   Theo dự thảo nghị định Bộ Y tế trình Chính phủ, người sử dụng hoặc chứa chấp thuốc lá điện tử có thể bị phạt 3–5 triệu đồng, người biết mà không ngăn chặn có thể bị phạt 5–10 triệu đồng. Nhưng theo các chuyên gia, mức phạt này quá nhẹ so với lợi nhuận khổng lồ từ buôn bán mặt hàng này.

   Quan trọng hơn, vấn đề nằm ở nhận thức. Không ít phụ huynh vẫn cho rằng “vape chỉ là trò nghịch”, trong khi học sinh xem đó như một cách “xả stress”. Chính sự chủ quan này khiến ma túy tổng hợp có cơ hội len lỏi vào từng hơi thở học đường.

   “Phạt là chưa đủ. Cần giáo dục mạnh mẽ, cần cha mẹ và nhà trường đồng hành – vì khi phát hiện trong bệnh viện, thường đã quá muộn,” bác sĩ Nguyên nhấn mạnh.

   Một hơi vape có thể là canh bạc với tương lai. Tổn thương não, rối loạn tâm thần – đó không phải chuyện xa xôi mà là bi kịch ngay trong lớp học hôm nay. Gia đình cần lắng nghe, tìm hiểu và nói chuyện với con; đừng để sự im lặng nuôi lớn ảo tưởng “khói vô hại”. Còn với người trẻ, hãy nhớ: làn khói thời thượng ấy không khiến bạn ngầu hơn – nó chỉ cuốn bạn rời xa chính mình.